Op een maandagmiddag ontmoet ik (Ingrid Veldkamp, reizende reporter) Lieke in de Wijkwinkel van Vliedberg. Er is daar een aangename en rustige ruimte en we zijn van harte welkom.

Ik wil Lieke graag spreken, niet in de laatste plaats omdat zij op dit moment één van de jongste vrijwilligers is bij ZorgSaam. Gezien haar leeftijd vermoed ik dat zij weer een heel nieuw perspectief kan bieden op het vrijwilligerswerk.

Beiden zijn we op de fiets gekomen op een overigens nog heerlijke en zonnige september middag.

Om Lieke wat meer algemeen bij u als lezer te introduceren eerst het volgende:

Zij is 18 jaar, woont in Haarsteeg en is na de zomervakantie net begonnen aan het 2e jaar van HBO Social Work bij Avans in ’s-Hertogenbosch.

Haar lesrooster daar biedt op zich wel ruimte om ook op door de weekse dagen afspraken te maken. Een aantal dagen van haar opleiding zijn vast ingeroosterd. En een ander deel van de tijd dient ingevuld te worden met zelfstudie. En juist die tijd kan zij naar eigen inzicht indelen.

Lieke vertelt zelf al dat de keuze voor deze opleiding veel te maken heeft met een natuurlijke affiniteit met ‘de zorg’ voor anderen. Wanneer ze dan meer doordeweekse tijd heeft hoort ze ook nog het verhaal van een medestudente. Deze werkt als ‘maatje’ in het vrijwilligerswerk in Tilburg. Lieke neemt al snel contact op binnen de eigen gemeente Heusden en ontmoet daar Josje van Hal van de organisatie ZorgSaam.

In het eerste contact wordt zorgvuldig besproken en gezocht voor wie Lieke een zinvolle plek zou kunnen innemen.

Samen met Josje bezoekt zij degene voor wie ze nu alweer een jaar een zo genoemd Maatje is.

In dat eerste gesprek werd met de hulpzoekende gekeken of de samenwerking zou kunnen passen. Daarna worden dan ook wederzijdse afspraken gemaakt. Zowel Lieke als degene voor wie zij Maatje is geworden, weten daardoor waar ze met elkaar van uit kunnen gaan.

Wederzijdse verwachting over wat er nodig is en wat er aangeboden kan worden komen aan de orde. Daar horen ook afspraken bij over eventuele grenzen en onmogelijkheden.

Als vrijwilligster is Lieke nu dus werkzaam als een zogenoemd ‘Maatje’ bij een iets oudere meneer maar ze werkt ook bij de Voedselbank in Vlijmen.

Wanneer ik Lieke vraag of zij zelf ook baat heeft bij dit vrijwilligerswerk knikt ze enthousiast. Sowieso bezorgt het haar veel plezier. Ze vertelt dat het voor haar al belangrijk is om iets voor een ander, een medemens, te kunnen doen. Maar het is extra plezierig als dat wat zij doet voor die ander ook werkelijk van betekenis is.

Overigens gaat het niet altijd alleen om het doen en handelen. Het kan het daarbij ook gaan om met enige regelmaat simpelweg aanwezig te zijn en een luisterend oor te bieden. Met name wanneer iemand veel alleen is en zelf niet zo makkelijk meer uit huis komt.

In het Maatje-zijn betreft het vooral de ontmoeting met een medemens, al is daar zeker ook contact met de familie. In die ontmoeting tast je telkens af wat er nodig is, vertelt Lieke.

Dat gaat niet alleen om wat diegene zelf vraagt. Het kan ook zijn dat je een duwtje in de rug bent en zo iemand helpt om de wat spannender mogelijkheden weer te gaan zien en ondernemen. Soms door aan te bieden daadwerkelijk zelf mee te gaan. Zo wordt het bijvoorbeeld mogelijk dat iemand wat vaker de deur uitgaat, anderen ontmoet op een regelmatige basis of meer incidenteel. Lieke bezocht met degene voor wie zij Maatje is bijvoorbeeld ook het buurtfeest.

Bij de voedselbank werk je in een team, waar juist veel praktisch werk gedaan wordt. Samen alles verzorgen en klaarmaken op de dag van uitgifte. En dan dat wat er nodig is aanreiken voor wie er bij de Voedselbank ingeschreven staat.

Het is belangrijk je in te kunnen leven in medemens, die het niet vanzelfsprekend makkelijk heeft met wat jij aan te bieden hebt. Dat geldt natuurlijk voor je werken op de voedselbank zelf. Maar net zo goed wanneer je deze mensen op een andere plek van jouw dagelijks leven tegenkomt. Opeens zijn die ontmoetingen niet meer zo gewoon en vanzelfsprekend.

Hoewel de oudere bij wie ze nu Maatje is aanvankelijk wat aarzelend stond tegenover Lieke’s jeugdige leeftijd hebben zij in de loop van de tijd die schijnbare kloof weten te overbruggen.

En zelf leert Lieke al doende veel van het leven van mensen uit een andere generatie. Dat betreft dan de inhoudelijke verhalen uit een andere tijd dan de hare. Maar indirect krijgt ze zo ook zicht op de verhoudingen die tussen verschillende generaties kunnen spelen.

Of Lieke’s leeftijd voor de oudere ook van betekenis geworden is? Ik vermoed van wel: het houdt je ook jong, dat contact met mensen uit de huidige jongere generatie. Maar feitelijk zou ik dat nog eens aan de ander voor Lieke nu Maatje is moeten kunnen vragen.

Samen mijmeren we nog wat over waarom er in verhouding veel minder jongeren zijn onder de grote groep vrijwilligers. Lieke geeft aan dat heel wat leeftijdsgenoten sowieso al veel te doen hebben. Niet iedereen heeft een lesrooster dat er ruimte voor biedt. En niet iedereen heeft van nature dergelijke interesses.

Al zijn er veel verschillende gebieden waarop je ook als vrijwilliger iets voor een ander kunt betekenen. Denk bijvoorbeeld eens aan boekhouden, of aan technische klussen die opgepakt moeten worden wanneer iemand dat zelf niet (meer) kan.

Daarnaast merkt Lieke dat er toch ook een zekere verplichting groeit wanneer je eenmaal als vrijwilliger met iemand in contact bent. Degene voor wie ze nu een Maatje is rekent inmiddels vast op haar komst en aanwezigheid. Vrijwilligerswerk is dus niet altijd zo vrij als je zou denken. Het zal ook van de aard van het vrijwilligerswerk afhangen, maar toch. In jezelf groeit soms een besef van verplichting wanneer je iemand, ook als Maatje, langer ontmoet en meer persoonlijk leert kennen.

En uiteindelijk zijn er natuurlijk ook genoeg jongeren die op allerlei manieren vrijwilligerswerk doen zonder zich daarbij voor vrijwilligerswerk in het algemeen aangemeld te hebben.

Mocht je overigens informatie willen van de organisatie via welke Lieke aan het werk is, dan vind je die bij:

ZorgSaam Heusden – Thuis met vrijwilligers

Raadhuisplein 16, 5151 JH Drunen

info@zorgsaamheusden.nl

www.zorgsaamheusden.nl